Дидактическая игра "Наша Радзіма" (презентация авторской игры)

Выкарыстанне беларускiх народных гульняў у дашкольнай установе

Методыка навучання дзяцей дашкольнага ўзросту беларускiм рухавым гульням мае свае спецыфiчныя асаблiвасцi ў залежнасцi ад узросту дзяцей.

Па-першае, падбiраючы гульню, педагог цi кiраўнiк фiзiчнага выхавання павiнен звярнуцца да праграмы выхавання i навучання ў дзiцячым садзе, у якой cпic гульняў складзены з улiкам агульнай рухавай падрыхтоўкi дзяцей пэўнага ўзросту i накiраваны на вырашэнне пэўных вучэбна-выхаваўчых задач. Рухавы змест гульняў павiнен адпавядаць умовам ix пра­вядзення. Важна ўлiчваць пару года i надвор'е.

Па-другое, выбар гульнi вызначае яе месца ў рэжыме дня. На першай прагулцы мэтанакiраваны гульнi больш дынамiчныя, на дру­гой -  гульнi розныя па рухавай характарыстыцы. Да пачатку гульнi трэба зрабiць разметку пляцоўкi, падрыхтаваць патрэбнае абсталяванне i атрыбутыку.

Па-трэцяе, збор дзяцей на гульню неабходна праводзiць у тым месцы пляцоўкi, адкуль будуць пачынацца гульнёвыя дзеяннi. Збор па­вiнен праходзiць хутка i цiкава, таму трэба прадумаць прыёмы i пастаянна ix змяняць. Арганiзацыя дзяцей на гульню патрабуе ад педагога вялiкай знаходлвасцi. Асаблiва важна выклiкаць цiкавасць да гульнi ў самым пачатку. Часам гэтыя прыёмы супадаюць з прыёмамi збору дзяцей. Вялiкi эфект дае абыгрыванне атрыбутаў.

Старэйшыя дзеці любяць i ўмеюць гуляць. 3 iмi можна дамовіцца аб месце i сігнале збору на прагулку. На гульнёвай пляцоўцы ix з6ipaюць з дапамогай заклікалачкі. Па даручэнні педагога пэўныя дзеці збіраюць астатніх у назначаны час. У гэтай групе прыёмамі арганізацыі выступаюць песенькі, вершыкі, загадкі.

Па-чацвёртае, тлумачэнне правілаў гульні павінна быць кароткім, зразумелым, эмацыянальным, цікавым.

Выкарыстанне беларускіх народных гульняў дапаможа вырасціць дзяцей здаровымі, працавітымі і мужнымі людзьмі, якія будуць шанаваць народныя традыцыі.

БЕЛАРУСКІЯ НАРОДНЫЯ ГУЛЬНІ

Назва: «Гарлачык»

Узрост: старэйшы.

Інвентар: не патрабуецца.

Педагагічнае значэнне: садзейнічае развіццю хуткасці, хуткасці рэакцыі, спрытнасці, развівае ўвагу.

Змест: Гуляючыя сядзяць у крузе на кукішках. Гэта “гарлачыкі”. Па крузе ходзіць “пакупнік”. Спыніўшыся ля каго-небудзь, ен пытаецца:

- Колькі каштуе гарлачык?

Гуляючы адказвае:

• За гарлачык гэты дай нам зусім крышку: Каб ніколі не хварэць – маннай кашы лыжку.

Пасля гэтых слоў гуляючы – “гарлачык” – паднімаееца і бяжыць па крузе ў адным напрамку, а “пакупнік” – насустрач яму. Кожны імкнецца заняць свабоднае месца. Той, хто спазніўся, становіцца “пакупніком”.

Правіла гульні: ігракі павінны бегчы па крузе ў розных напрамках пасля слоў: “…маннай кашы лыжку”.

Назва: «Млын»

Узрост: сярэдні.

Інвентар:не патрабуецца.

Педагагічнае значэнне: развівае сілу, спрыт, вынослівасць. Выхоўвае пачуццё калектывізму.

Змест: дзеці ўтвараюць круг. На сярэдзіну яго выходзяць тры пары. Яны становяцца адзін да аднаго спіной i моцна счэпліваюць pyкi, сагнутыя ў локцях. Дзеці, што стаяць у крузе, павольна рухаюцца ўправы бок i спяваюць:

Млынарня на горцы

Крыламі махае,

Крыламі махае,

Зерне працірае.

Сама не глытае,    

Другі хлеб выпякае.

У час спеваў дзеці, што знаходзяцца ў сярэдзіне круга, імітуюць колы млына: адзін нахіляецца, другі ў гэты час абапіраецца на cпiнy таварыша i падымае нoгi. Гульня працягваецца да таго часу, пакуль адна з пар не спыніцца.

Правілы гульні: у сярэдзіну круга павінны выйсці дзеці аднолькавай фізічнай падрыхтоукі.

Назва: «Надзейка»

Узрост: малодшы.

Інвентар: не патрабуецца.

Педагагічнае значэнне: практыкуе ва ўменні ўзгадняць рухі са словамі песні; замацоўвае ўменне суадносіць свае дзеянні з дзеяннямі партнёраў; выхоўвае ўзгодненнасць калектыўные дзеяннеў.

Змест: па лічылцы дзеці выбіраюць Надзейку. Астатнія становяцца ў круг і загадваюць:

Ты, Надзейка, раскажы,

Спрытна ўсім нам пакажы,

Як бабулі (дзядулі, сяброўкі, козлікі ….) скачуць.

Надзейка выконвае танцавальныя рухі і адказвае:

Вось так, вось так –

Так бабулі (дзядулі, сяброўкі, козлікі ….) скачуць.

Потым яна запрашае скакаць усіх дзяцей разам з ёю.

Правілы гульні: дзеці павінны дакладна выконваць дзеянні, якія паказвае Надзейка.

Назва: «Паляванне на лісаў»

Узрост: старэйшы

Інвентар: не патрабуецца.

Педагагічнае значэнне: садзейнічае развіццю хуткасці, спрытнасці, хуткасці рэакцыі; выхоўвае пачуцце калектывізму, узаемадапамогі.

Змест: Гуляючыя выбіраюць “паляўнічага” і пяць “лісаў”. Астатнія, узяўшыся за рукі, утвараюць некалькі маленькіх кругоў, якія раўнамерна размяшчаюцца на пляцоўцы. Кожны круг – гэта “нара”, дзе жыве адзін “ліс”. Каля кругоў бегае “ліс”, залазіць у якую-небудзь “нару”, то “ліс”, што ў ей знаходзіцца, павінен адразу ж пакінуць яе і ўцякаць ад “паляўнічага” у другую “нару”. Злоўлены “ліс” становіцца “паляўнічым”.

Правілы гульні: 1. У кожнай “нары” павінен жыць толькі адзін “ліс”. 2. “Паляўнічы” не мае права лавіць “ліса”, які схаваўся ад яго у круг (“нару”).

Назва: «Сонейка»

Узрост: сярэдні.

Інвентар: не патрабуецца.

Педагагічнае значэнне: садзейнічае развіццю хуткасці, хуткасці рэакцыі, спрытнасці, развівае ўвагу.

Змест:гуляючыя становяцца ў круг і бяруцца за рукі. Яны ідуць па крузе прыстаўным шагам, а рукамі робяць узмахі ўперад-назад і на кожны крок кажуць сонейка. Вядучы – сонейка сядзіць на кукішках ў сярэдзіне круга. Гуляючыя разбягаюцца калі сонейка ўздымецца і выпрастае праменні – рукі.

Правілы гульні: усе павінны ўцякаць ад сонейка. Да каго сонейка дакранецца праменем лічыцца злоўленым. На словы:  “Раз, два, тры –у круг хутчэй бяжы!” тыя каго сонейка не злавіў, вяртаюцца ў круг.

Назва: «Сляпы музыкант»

Узрост: сярэдні.                    

Інвентар:шарф, палачка.

Педагагічнае значэнне:развівае увагу на   слых,   памяць,   мысленне, фантазію.

Змест: усе дзеці становяцца ў круг. Аднаму з ix завязваюць вочы i даюць у pyкi палачку. Гэта — сляпы музыкант, ён дакранаецца палачкай да каго-небудзь з дзяцей. Дзіця, да якога музыкант дакрануўся палачкай, падае голас: пішчыць, гудзе, імкнецца змяніць голас, каб сляпы музыкант не здагадаўся, хто гэта. Калі музыкантадгадае, хто падаў голас, той дае на сярэдзіну круга, i гульня працягваецца з новым музыкантам.

Правілы гульні: калі дзіця-музыкант тры разы не пазнае, хто падаваў голас, ён выбывае з гульні.

Літаратура:

1. Далучэнне дзяцей да беларускай нацыянальнай культуры./  Мазыр: Белы вецер», 2003г.
2. Культура Беларусі ў казках і паданнях: этнакультурная адукацыя дашкольнікаў./ Дубініна Дз.М., Дубінін Дз. Ул. – Мн. “Зорны верасень” 2008г.
3. Праменьчыкі выхавання патрыятызму./ Складальнік Паўлаў С.Б. Мазыр 2009г.

... Нібы маці, берагчы

Працаўніцу нашу - мову,

Бо яна - жыцця зачын

І пачатак песні новай.

А. Сіпакоў

        Адна з галоўных задач выхавання і навучання дзяцей дашкольнага ўзросту - далучэнне да нацыянальных і агульначалавечых каштоўнасцей. Гэта праца немагчыма без далучэння дзяцей да роднай беларускай мовы. ВЕЛЬМІ ВАЖНА навучыць сенняшніх дзяцей з павагай ставіцца да беларускай мовы, разумець яе, а таксама бегла на ёй размаўляць. Яны мала чуюць родную мову ў шырокім ужытку, а таму маюць бедны слоўнікавы запас, іх маўленне знаходзіцца пад уплывам рускай мовы. Хоць наша ўстанова і з'яўляецца рускамоўнай, але мы шмат ўвагі ўдзяляем развіццю менавіта беларускага маўлення дзяцей. Кожная пятніца ў нашай дашкольнай ўстанове - беларускамоўная. Усе заняткі з выхаванцамі сярэдняга і старэйшага дашкольнага ўзросту праводзяцца толькі на беларускай мове, што садзейнічае фарміраванню ў выхаванцаў цікавасці і станоўчых адносін да роднай мовы, краіны, вытокаў культуры беларускага народа. 

     Педагогі, а таксама супрацоўнікі дашкольнай ўстановы таксама размаўляюць у гэты дзень толькі на роднай мове.

        Размаўляйце, калі ласка, і вы з намі па-беларуску!